Bilim Kurgu Filmlerinde Yabancı Kelime Kullanımı

Bilim kurgu filmleri[!], görsel canlandırmalarıyla, sanatsal ve felsefi anlatımlarıyla akılda kaldıkları gibi yabancı kahraman isimleri ve terimleriyle de zihinlerimize yerleşmektedir. Kar topu etkisiyle her sene daha fazla yabancı kelimeyle tanışmamızın yanı sıra belleğimizdeki sözcükleri de kaybetmekteyiz. Örneğin benim çocukluğumda “Spider Man” yoktu. Biz Örümcek Adam diye bilirdik. Türkçe ismiyle televizyonlara[!] çıkar, çocuklar arasında da bu şekilde anılırdı. Fakat yeni basının da etkisiyle son yıllarda mahallemizin dost canlısı Örümcek Adam gitti, yerine ecnebi Spider Man geldi. 

Örnekte bahsettiğim üzere bir tehditle karşı karşıyayız. Üst başlığımız olması ve dikkat çekme isteğim sebebiyle konuyla ilgili araştırma yaptım. Bu çalışmada, IMDb’de en çok oy almış altı bilimkurgu filmini seçtikten sonra turkcealtyazi.org üzerinden filmlerin en çok indirilen altyazı sürümlerini mercek altına aldım. Dizelgemizde; Başlangıç (Inception, 2010), Yıldızlararası (Interstellar, 2014), Matrix (1999), Prestij (The Prestige, 2006), Yıldız Savaşları: Bölüm IV – Yeni Bir Umut (Star Wars Episode IV – A New Hope, 1977) ve Yenilmezler (The Avengers, 2012) yer alıyor. Ayrıca her filmin konusuna kısaca değinmeye çalıştım. 

Başlangıç (Inception, 2010) 

Christopher Nolan’ın yönettiği Başlangıç, bilimkurgu türünü bir soygun/kurgusal gerilim öyküsüyle harmanlayan önemli bir filmdir. Filmde Leonardo DiCaprio’nun canlandırdığı Dom Cobb kahramanı, rüyalar aracılığıyla bilgi hırsızlığı yapan “altbilinç hırsızı”dır. Hikâye, Cobb’a iflas etmiş bir iş adamının zihnine başka bir fikir yerleştirme (inception) görevinin verilmesi etrafında şekillenir. Film çok katmanlı rüya dünyaları, zaman genleşmesi ve bilinçaltı konularıyla dikkat çeker.  

Altyazı tarihi: 2010 / 46 bin indirme / Toplam yabancı kelime sayısı: 188 / Yabancı kelime oranı: %2,25 

Altyazıda milyon, pratik, operasyon, polyester, politika, fiziksel, normal, avukat, balkon, kompartıman, patron, market, potansiyel, polis, kanal, strateji, bilet, dekor, terapist, pelüş, pilot, bürokrat, süper, kredi, katedral, şampanya, kulüp, komik, fizik, sigorta, fakülte, psikiyatrist, anti-tekelci, kombinasyon, bariyer, panik, kart, politik, parazit, türbülans, bakteri, net, holding, alo, mikrop, şok, bomba, piyasa ve banka kelimeleri birer defa geçmektedir. 

Yıldızlararası (Interstellar, 2014)

Christopher Nolan’ın bir diğer eseri Yıldızlararası, kıtlık ve çevresel felaketlerle mücadele eden yakın gelecek dünyasını anlatan bilimkurgu filmidir. Filmde Matthew McConaughey’in canlandırdığı eski NASA pilotu[!] Cooper, dünyanın kaynakları tükendiği için insanlığı kurtarmak üzere Zühal [Satürn] yörüngesindeki bir solucan deliğine doğru yolculuğa çıkar. Hikâye, insanlığın hayatta kalabilmesi için uygun bir gezegen arayışını işler. 

Altyazı tarihi: 2015 / 80 bin indirme / Toplam yabancı kelime sayısı: 341 / Yabancı kelime oranı: %4,17 

Altyazıda laboratuvar, prosedür, manyetizma, elektrik, empati, maksimum, diplomatik, apartman, alfabe, konferans, kritik, nötron, milyar, objektif, biyoloji, santrifüj, makina, simülatör, patoloji, lider, poker, liste, maske, optik, bagaj, ekran, arşiv, asteroid, radyo, gazoz, monitör, jeneratör, hiperuyku, espri, sufle, milim, tomografi, komik, genetik, habitat, türbülans, rezervuar, büro, kilometre, paralel, federal, risk, panik, ekip, röle, kurs, depo, noel, fenomen, kilo, şarj, lise, direksiyon, net, aliminyum, traktör, televizyon, klor, otopilot, gps, hidrokarbon, partikül, sandviç, problem, parazit, propaganda, toka, mekanizma, anahtar ve rota kelimeleri  birer defa geçmektedir. 

Matrix (1999) 

Wachowski kardeşlerin yazıp yönettiği Matrix, bilişimvaroşu [siberpunk] dünyasıyla öne çıkan bilimkurgu macera filmidir. Film, insanlığın makineler tarafından yaratılan Matrix isimli yapay gerçekliğin [simülasyon] içinde esir tutulduğu kabuskentsel [distopik] geleceği tasvir eder. Keanu Reeves’in canlandırdığı Neo adlı bilgisayar yazılımcısı, bu gerçeği öğrenerek Morpheus önderliğindeki “aykırılara” katılır. Matrix, yayınlandığı dönemde yenilikçi görsel canlandırmalarıyla ve felsefi derinliğiyle övgü toplamış, bilimkurgu beyaz perdesinin en etkili örneklerinden kabul edilmiştir. 

Altyazı tarihi: 2009 / 38 bin indirme / Toplam yabancı kelime sayısı: 175 / Yabancı kelime oranı: %3,83 

Altyazıda kopyalama, operasyon, asansör, sosyal, şarjör, organizma, trafik, normal, programlama, avukat, milyar, füzyon, teknik, mikrofon, şampiyon, transfer, kablo, istasyon, projeksiyon, prensip, alarm, metal, virüs, pilot, dolar, metro, serum, meskalin, aktör, model, komik, terör, motor, mouse, potansiyel, otel, büro, kriz, volt, biyoelektrik, boks, fren, elektromanyetik, televizyon, sürpriz, akü, protein, kod, ton, koridor, alfa, mil ve dinozor kelimeleri birer defa geçmektedir.  

Prestij (2006) 

Christian Bale ve Hugh Jackman’ın başkahramanlığını [başrol] paylaştığı Prestij, Nolan’ın dönem filmlerindendir. İki rakip sahne sihirbazının 1890’lar Londra’sında imkânsız bir ışınlanma numarası[!] uğruna çekişmesini konu alır. Film, Viktorya dönemi havasını ve dönemin bilimsel meraklarını işler. Prestij, gerilimi yüksek kurgusuyla öne çıkar ve kahramanların mesleğine dair ayrıntılı sahneler içerir. Film aynı zamanda geriye dönüşlü anlatım kullanır. 

Altyazı tarihi: 2012 / 33 bin indirme / Toplam yabancı kelime sayısı: 257 / Yabancı kelime oranı: %3,86 

Altyazıda restoran, doktor, avukat, otopsi, teknik, standart, telgraf, makyaj, patron, kablo, liste, sezon, illüzyon, metal, final, rötuş, peruk, koleksiyon, prensip, test, kampanya, sterlin, repertuar, kart, vinç, amatör, kilo, şantaj, jüri, teknik, sofistike, atölye, metre ve prova kelimeleri birer defa geçmektedir. 

Yıldız Savaşları: Bölüm IV – Yeni Bir Umut (1977) 

George Lucas’ın 1977 çıkışlı filmi, gök adasal ilhanlığa [galaktik imparatorluk] karşı Asi İttifakı’nın mücadelesini konu almaktadır. Film, yapım [prodüksiyon] ve görsel canlandırma yöntemleri açısından devrim niteliğindedir. 1970’lerde yayımlanmasına rağmen günümüzde dahi ekinsel [kültürel] etkisi sürmektedir. Eleştirmenler tarafından türünün en etkili filmlerinden sayılan Yıldız Savaşları, dünya çapında başyapıt sayılmaktadır.

Altyazı tarihi: 2011 / 28 bin indirme / Toplam yabancı kelime sayısı: 300 / Yabancı kelime oranı: %4,74 

Altyazıda pozisyon, programlama, teknolojik, ideal, filozof, ekran, garaj, transfer, operasyon, asteroid, şifre, taktik, rejim, mistik, teknik, terör, termik, bürokrasi, risk, sempati, normal, ekip, depo, vinç, jurnal, proton, parsek, tank, koordinat, patron, tur, sinyal, şef, hangar, manevra, banyo, manga, torpido, kaptan ve makine kelimeleri birer defa geçmektedir 

Yenilmezler (The Avengers, 2012) 

Marvel’in kahraman filmlerini bir araya getiren Yenilmezler, Joss Whedon yönetmenliğinde çekilmiş hayali [fantastik], macera, bilimkurgu eseridir. Filmde Demir Adam [İron Man], Yeşil Dev [Hulk], Kara Dul [Black Widow], Şahingöz [Hawkeye], Kaptan[!] Amerika ve Thor bir yandan Loki’nin dünyayı işgal etme tasarısına karşı savaşırken diğer yandan birbirleriyle uyum sağlamaya çalışır. Hikâyede Kalkan [S.H.I.E.L.D.] adlı casusluk örgütünün yöneticisi Nick Fury, kahramanlarımızı bir araya getirir. 

Altyazı tarihi: 2012 / 48 bin / Toplam yabancı kelime sayısı: 324 / Yabancı kelime oranı: %4,73 

Altyazıda yoga, metre, ton, eskort, teraflop, proton, kampüs, füzyon, sektör, voltaj, karakter, potansiyel, avantaj, kalibrasyon, sürpriz, lider, kablo, tünel, algoritma, ünite, proje, bariyer, aktif, kuantum, metal, dolar, metro, parazit, koordinat, asansör, mekanik, randevu, serum, şifre, astrofizik, rejim, navigasyon, pilates, protokol, teori, bravo, prototip, stabil, elektrik, mola, anti, profil, film, risk, pano, elektron, nostalji, turist, röle, depo, blok, formül, iyon, park, gala, şans, tank, lobi, normal, kostüm, reklam, ateri, performans, fiş, not, alo, set, konteyner, mekanizma, sintine, banka ve numara kelimeleri birer defa geçmektedir. 

Filmlerde Kullanılan Ortak Yabancı Kelimeler 

• 6 filmin altyazı belgesinde toplam 1293 yabancı kelime bulunmaktadır. 

Kaynakça

https://turkcealtyazi.org/sub/419074/the-avengers.html
https://turkcealtyazi.org/sub/152408/the-matrix1.html
https://turkcealtyazi.org/sub/412500/the-prestige.html
https://turkcealtyazi.org/sub/571805/interstellarr.html
https://turkcealtyazi.org/sub/293698/inception1.html
https://turkcealtyazi.org/sub/354903/star-wars1.html

Yazar: Sezer Aydın

sezernw@yandex.com