Türk Mitolojisi
Yazar: Pertev Naili Boratav
Türk Esatirine Simgesel Bakış
Bu ay okuduğumuz bir diğer kitap ise Pertev Naili Boratav’ın Türk Mitolojisi isimli eseriydi. Eser, sorularıma tam anlamıyla yanıt vermese de Türk esatirindeki simgelerin aktarılması sebebiyle zihnimde yeni bir zemin yarattı. Abece sırasıyla aktarılan birçok kelime ve görseller okuyucuya bir yol göstermişti. Günümüzde ülkemizin birçok bölgesinde bir yaşam şekli haline gelen inanışlar bile eserde verilmişti. Peygamberlerin kıssaları, hayvanların insanlar üzerindeki etkileri, yaşamın mucizesi ve doğa olayları sanki satır satır zihnime kazındı. Toprağa dikilen kurumuş bir dalın bir mucize sonucunda tekrar yeşermesi, ab-ı hayat suyundan içen bir kişinin ölümsüzlüğüne inanması esatirin gücünü temsil ediyordu. Eserde bahsedilen çoğu kelimenin anlam bakımından Divan Edebiyatına da katkı sağladığını söyleyebilirim. Türk Mitolojisi isimli eser, esatirin özünü anlamaya ve zaman zaman açılıp okunacak bir rehber şeklinde kaleme alınmıştır. Özellikle Türk esatiri üzerine çalışma yapmak istiyorsanız mutlaka bakmalısınız.
-Aslı Aksoy
Eserde Geçen Yabancı Kelimeler
| Epik | 26 | karakter | 6 | anonim | 2 | arma | 1 | sembol | 1 |
| mitoloji | 23 | Satan | 6 | bibliyografya | 2 | delta | 1 | sembolik | 1 |
| kült | 22 | termal | 5 | etimoloji | 2 | folklor | 1 | şematik | 1 |
| ritüel | 21 | anekdot | 4 | formül | 2 | fonetik | 1 | televizyon | 1 |
| Kozmogoni | 18 | kozmik | 4 | fragman | 2 | karakteristik | 1 | tiyatro | 1 |
| grup | 15 | kronik | 4 | model | 2 | katalog | 1 | trajedi | 1 |
| Eskatoloji | 13 | modern | 4 | metal | 2 | lider | 1 | kilometre | 1 |
| Eskatoloji | 13 | kanal | 4 | pratik | 2 | liste | 1 | fantastik | 1 |
| Motif | 12 | figür | 3 | sosyal | 2 | materyal | 1 | müzik | 1 |
| mitolojik | 10 | gri | 3 | şans | 2 | melodi | 1 | Müze | 1 |
| antik | 9 | komik | 3 | tünel | 2 | mimik | 1 | Şövalye | 1 |
| kültürel | 9 | plan | 3 | jest | 2 | not | 1 | Arkaik | 1 |
| rol | 9 | siren | 3 | Fiziksel | 2 | orijinal | 1 | Prolog | 1 |
| etnik | 7 | sistem | 3 | trajik | 2 | otel | 1 | Senkretizm | 1 |
| kategori | 7 | step | 3 | Heteredoks | 2 | paralel | 1 | Antropogoni | 1 |
| kültür | 7 | tipik | 3 | Poetik | 2 | protesto | 1 | Repertuar | 1 |
| fabl | 7 | Kozmogonik | 3 | Teogoni | 2 | prototip | 1 | Vampir | 1 |
| imparatorluk | 6 | amblem | 2 | anakronizm | 1 | radyo | 1 | Eskatolojik | 1 |
| Toplam | 371 |
Ortak yaşam neticesinde dilimize girmesi sebebiyle tema, numara, urba ve reçete kelimesini görece masum kabul etmekteyiz. Bu sebeple yabancı kelimeler dizelgesine dahil etmedik fakat sözlüğümüzde bu tür kelimelere de karşılık önermekteyiz. İncelemenizi tavsiye ederiz.
Sayfa başına düşen yabancı kelime oranı: 371 kelime / 128 sayfa = 2,9 kelime / sayfa
-Sezer Aydın
Alıntılar
“Al-Bastı hakkındaki inanış ve öykülere Türkiye’nin birçok vilayetinde, aynı zamanda Kafkasya, İran ve Türkçe konuşulan Orta Asya ülkelerinde çoğunlukla Al-Bastı veya anlamı sadece Türkçede açıklanabilecek Al-Anası adıyla rastlanır. Bu doğaüstü yaratığın kökeni hakkında oluşan destan ve deneyimler ne olursa olsun, bu ad altında rastlandığı her yerde, Türkçe konuşan topluluklarının ürettiği anlatımlara dayandığı tahmin edilir.” (33)
“Ay-Ata destanında yağmur tarafından bereketlenen Ana Toprak düşüncesi bir halk şiirinde dile getirilir: Safran (bazı bahar ritüellerinde kullanılan çiçektir) dillendirilir: “Benim annem toprak, babam da yağmurdur.” Eski Türklerde de olduğu gibi, Türkiye’deki Türklerin geleneğinde Ay’ın erkek olduğu kabul edilir. Ay, halk dilinde, özellikle de çocuk betimlemelerinde “Dede” belgesi ile tanımlanır: “Ay Dede”.” (37)
“Anadolu geleneğinde bazı dönüşüm öyküleri, kuştan insana veya insandan kuşa, etki altına alınmadan ilk biçimlerini korumuştur veya yan yana konularak veya ilişkilendirilerek öykünün tamamıyla kaynaşmadan oluşturulmuştur.” (100)