Şu anki gözlemlere ve kuramlara göre evrenimiz yaklaşık 13,8 milyar[!] yıl önce bir patlama sonucu oluşmuştur. Bununla birlikte aslında buradaki “patlama” tabiri yaşanan olayı tam anlamıyla betimleyen doğru kelime değildir. Zira evrenimizin oluşumu yanma tepkimesi gibi sıradan bir patlama ile tarif edilemez. Bahsedilen patlama yanma tepkimelerinin akla getirdiği yıkıcı bir etkinin aksine; evrenin, zamanın ve mekânın oluşmasını sağlayan bir varoluştur.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nün kuramsal [teorik] fizik[!] hocası ve “Büyük Resim” kitabının yazarı Sean Carroll, Büyük Patlama’nın “zamanda bir ân” olduğunu anlatıyor. Yani Büyük Patlama’yı pimi[!] çekilmiş bir el bombası[!] gibi düşünmemeliyiz. Ayrıca Büyük Patlama, uzayda belirli bir noktada gerçekleşmemiştir. Uzay diye ifade ettiğimiz boşluğun her yerinde, aynı anda gerçekleşmiştir. İşte bahsettiğimiz o “ân”, insanların “Büyük Patlama” diye adlandırdığı ândır. Evrenin temellerinin atıldığı bu an 10-43 ile 10- 36 saniye arasında gerçekleşmiştir.
Büyük Patlama’nın küçücük bir noktadan oluştuğu kanısı fizikçiler arasında genel kabul görmektedir. Lakin Sean Carroll, evrenin Büyük Patlama esnasında da sınırsız büyüklükte olması ihtimali üzerinde durmaktadır. Büyük patlamanın küçücük bir noktadan oluştuğunu düşünme sebebimiz ise evrenin hızlanarak genişlediğini bilmemizdendir. Bu bilgiden yola çıkarak zamanı geriye doğru işletirsek geçmişe gittikçe küçülen bir evren ile karşılaşırız. İşte bu şartlar altında evren, Büyük Patlama anında küçücük bir noktadan ibaret kalacaktır.
Sean Carroll’a göre asıl ilgi çekici şey ise evrenin, oluşumu esnasında küçücük bir nokta veya sınırsız bir yapı olması değildir. Ona göre ilgi çekici şey, evrenin başlangıç noktasındaki aşırı yoğunluğu ve Büyük Patlama ile yoğunluğunu çok hızlı bir biçimde azaltmaya başlamasıdır. Peki, şunu hiç düşündünüz mü? “Varoluştan önce ne vardı? Evren neyin içinde patladı ve neyin içinde genişledi?”
Bilim insanlarının bu soruya birtakım cevapları olduğu halde maalesef kimin doğru cevap verebildiğini hiç kimse bilmiyor. Ve maalesef verilen cevaplar bizi başka başka çıkmaz sokaklara sokarak kafamızı daha da karıştırıyor. Öyle ki bu soruların ne kadar mantıklı olduklarını dahi tartışabiliriz.
Evren kavramı var olan her şeyi; uzayı, zamanı, maddeyi kapsamaktadır. Dolayısıyla uzay-zaman oluşumundan önce evren neyin içindeydi ve neyin içinde genişledi sorusunu basite indirgersek, “Kuzey Kutbu’nun daha kuzeyinde ne vardır?” gibi sorular kalır elimizde. Tanımı gereği evren her şeydir. Bir başka deyişle evrenin dışı diye bir kavram yoktur. Bununla birlikte “Çoklu Evrenler Kuramı”nın apayrı bir kuram olduğu unutulmamalıdır.
Çoklu Evrenler Kuramı’nı ayrı tutarak düşünürsek evrenin dışı diye bir olgu yoktur. O halde evren uzayın içinde genişlememiş aksine uzayın kendisi genişlemiştir. Carroll ve bilim insanları büyük patlamadan önceki bebek evrenimizin görüntüsünü gözlemlemek istemektedirler; fakat zamanda geriye bakmanın hiçbir yolu olmadığı için böyle bir şeyi gözlemlemek şu an için imkânsızdır. Büyük patlamadan önceki her şey şimdiki evrenimize göre çok daha yoğun ve sıcaktı.
Carroll, bu yoğuşuk ve sıcak evrenin nicem [kuantum] fiziği ile denetim altında tutulabileceğini dile getiriyor. Öyleyse temel fiziğin büyük patlama evriminde denetim edici güç olduğu, yani patlama “anı”nın temel fiziğin egemenliğinde oluştuğu sonucuna varılmaktadır.Stephen Hawking’e göre o “an” en önemli olgudur. Hawking, büyük patlamadan önceki olaylar ölçülemediğinden ötürü onların tanımsız olduklarını kabul etmektedir. Stephen Hawking bu durumu “sınırsızlık önerisi” şeklinde isimlendirmektedir. Hawking’e göre zaman ve mekân sınırlıdır ama evrenin herhangi bir sınırı, bitişi ve başlangıç noktası yoktur. Daha anlaşılır bir şekilde açıklar ve örnek verirsek, “Dünya yüzeyinin başlangıcı neresidir ve nerede biter?” sorusuna verebileceğimiz cevabı düşünebiliriz. Dünya yüzeyi sonsuz değildir ama sınırsızdır. İşte Hawking’in bahsettiği de tam budur. Evren sonsuz değildir, sınırsızdır. Peki akıl, sonsuz mudur sınırsız mıdır? Düşünmeye devam edelim.
1) Wikipedia.org (erişim tarihi:07.06.2023)
2) Sciencenews.org (erişim tarihi:07.06.2023)
3) Wikipedia.org (erişim tarihi:07.06.2023)
4) Wikipedia.org (erişim tarihi:07.06.2023)
5) Evrimagaci.org (erişim tarihi:07.06.2023)
6) Stephen Hawking, Leonard Mlodinow, Büyük Tasarım, Doğan Kitap, 2012
(Derginin On Dördüncü Sayısını Okumak İçin Tıklayınız)
