Teoman Duralı, “Çağdaş Küresel Medeniyet” isimli kitabını Herakleitos’un 53. felsefi kesitiyle[fragman] açar:
“Savaş, her şeyin, herkesin atasıdır, hakanıdır;
Kimisini tanrı (kahraman), kimini (gelişigüzel) insan,
Kimini köle, kimini de hür kılar.”
Bahsi geçen savaş, Cengiz Çakmak’ın çevirisine göre iki mana ihtiva eder: “Bir arada bulunan karşıt ögelerin birbiriyle çekişmesi sonucu nesnelerin ortaya çıkmasını konu edinen evrenin biçimlenim savaşı ve insanın tutkularına karşı verdiği savaş.” Kanaatimizce Duralı ikinci anlamı merkeze koyarak kitabını başlatmak istemiştir. Zira onun için insan“maneviyât boyutundan yoksun, canlılık işleyişlerinden ibâretbir beşer” değildir.Bizler önce beşer doğarız, sonra insanlaşırız. İnsanlaşma sürecinde ise hem kendi içimizde hem de dış kuvvetlerle bir savaş sürdürürüz.
Savaş sadece meydanlara ait değildir, aynı zamanda kalbî ve fikrîdir.Yukarıda da bahsedildiği üzere, insanlaşma, bir diğer değişle ahlaken doğruluğuna inandığın yolu tercih etmesüreci hem içimizdeki hem de dışımızdaki kuvvetlerce engellenmeye çalışılmaktadır. İçerde kolaya kaçmaya sebep olacak tutkular; dışarda ise insanı insan yapan yegâne buluşu, ahlakı yok etmeye çalışan sömürü güçleri…
Duralı’ya göre çağdaş sömürü güçlerinin amacı insanı bir ahlak varlığı olmaktan çıkartmaktır. Zira ahlaklı yaşamak tercih gücünü kullanabilmek demektir.Tercih gücü ise insana bir başka seçenek sunup onu eylemlerinde hür kılar. Eğer ahlaki değerler ortadan kaldırılırsa insanın gidebileceği yol çeşidi azalacak ve insanlığı yönetmek kolaylaşacaktır.Peki, tutkuları dizginleyip kendimizi özgür kılabilir, ahlakı yok etmeye çalışan güruha karşı galip gelebilir miyiz?
İnanıyoruz ki fikirleri bize rehberlik eden hocalarımız sayesinde biz küçük Don Kişotlar bir çıkar yol bulacağız. Duralı’nın da dediği gibi “Ümit hayattır. Ümit devam ettiği sürece yaşanır.”Bu kısa yazı vesilesiyle Teoman Duralı’yı anar ve karanlığı aydınlatan fikirleri için ona binlerce kez teşekkür ederiz, yetmeyeceğini bilsek de…
* 6 Aralık 2022’de kaybettiğimiz Teoman Duralı anısına ithafen yazılmıştır.
1) Şaban Teoman Duralı, “Çağdaş İngiliz-Yahudi Küresel Medeniyeti”, Dergah Yayınları, İstanbul, 2020, s. 3.
2) Cengiz Çakmak, “Fragmanlar-Herakleitos”, Kabalcı Ya- yınevi, 2005, s. 137.
3) Şaban Teoman Duralı, “Çağdaş İngiliz-Yahudi Küresel Medeniyeti”, Dergah Yayınları, İstanbul, 2020, s. 85.
4) Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu’nun 7 Şubat 2022’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü tarafından düzenlenen Teoman Duralı’yı Anma Töreni’nde gerçekleştirdiği “Bir ‘Çiftlik Hayvanı’ Olarak Modern İnsan: Teoman Duralı’nın Felsefesinde Manevi Kavramının Yeri Üzerine” başlıklı konuşmasından düzenlenmiş bir kesittir.
5) Şaban Teoman Duralı, “Çağdaş İngiliz-Yahudi Küresel Medeniyeti”, Dergah Yayınları, İstanbul, 2020, s. 46.
(Derginin Dokuzuncu Sayısını Okumak İçin Tıklayınız)
